De Randstad is een wereldstad van zeven miljoen inwoners met geweldige infrastructuur. Je kunt er met de auto overal komen, behalve in de prachtige groene recreatiegebieden.
Door Pieter Maessen
De Randstad is na Londen en Parijs de derde metropoolregio van Europa. Dat hebben Duitse onderzoekers vorig jaar onomstotelijk aangetoond. De Duitsers hebben alle grote stedelijke gebieden in Europa gewogen op de vijf bouwstenen waaruit een stedelijke regio kan bestaan: bestuurlijke instellingen, economie, transport, wetenschap en cultuur. De Randstad eindigde ruim boven bijvoorbeeld Brussel, Milaan en Moskou.
Tegelijk is de Randstad heel geslaagd als een gebied met een hoge leefkwaliteit. Dat komt door de rijke afwisseling van compacte steden en groene gebieden. Natuurlijk zijn er de afgelopen decennia planologische fouten gemaakt bij de ligging van kantoren- en bedrijventerreinen, maar het concept uit de jaren ’60 van een groen hart met daaromheen een rand van steden, die weer gescheiden zijn door bufferzones, heeft stand gehouden.
Binnenstadswegen
De infrastructuur van wegen en spoorlijnen is cruciaal om de Randstad als samenhangend stedelijk gebied te laten functioneren. Een metropoolregio moet het hebben van de interactie tussen professionals uit allerlei sectoren en van de goede bereikbaarheid van arbeidsplaatsen. De autosnelwegen functioneren in de praktijk dan ook als binnenstadswegen van de Randstad. Het is al lang niet mee zo dat ze alleen steden ontsluiten. Ze brengen je ook rechtstreeks naar locaties die los staan van een binnenstad, zoals kantoorwijken, bedrijventerreinen, winkelboulevards en universiteitswijken. Maar ook naar losstaande Ikea’s, hotels, wegrestaurants en zelfs enkele attracties. Je hoeft niet meer eerst naar een stad om naar die specifieke locaties te gaan, want die hebben gewoon hun eigen afslag van het snelwegennet.
Het enige wat je niet direct vanaf de snelweg kunt bereiken, zijn de open groene gebieden. Je mag er wel doorheen rijden, zoals over de A12 tussen Gouda en Utrecht, de A4 tussen Amsterdam en Utrecht en de A13 door Midden-Delfland. Maar je kunt er niet uitstappen en het gebied intrekken.
Panorama
Om in die gebieden te komen, moet je eerst naar een van de steden of dorpen en vervolgens de plek aan de stadsrand zien te vinden waar je het open land in kunt trekken. Er staan tegenwoordig ook grote bruine borden die je precies vertellen dat je het Groene Hart binnenrijdt of dat je de Waterlinie doorkruist. De afgelopen jaren was er zelfs een rijkspanoramabeleid om het mooie uitzicht vanaf de snelweg te beschermen, maar die panorama’s bieden de miljoenen automobilisten alleen kijkgroen, ze hebben er geen toegang toe. Je ziet een verleidelijk landschap, maar je kunt er niet heen.
Zo zijn al die polders, kerkepaadjes, fietspaden, boomgaarden en boerderijenlinten alleen met omwegen van al gauw een half uur te bereiken. Als er al toeristische overstappunten zijn, liggen die niet in het zicht, maar juist op kilometers rijden en zoeken.
De reden daarvoor is natuurlijk dat Rijkswaterstaat geen nieuwe op- en afritten wil creëren. Maar bij benzinestations en wegrestaurants zou natuurlijk best een achteruitgang gemaakt kunnen worden: een plek waar je je auto netjes kunt parkeren en waarvandaan je het gebied in kunt trekken met wandelschoenen, per fiets of op je skeelers.
Het beleid van steden en provincies is erop gericht de toegankelijkheid van het groen vanuit de steden te verbeteren, maar daarbij denken die overheden alleen op de schaal van de afzonderlijke stad. Terwijl de Randstad in vele opzichten als één stedelijke gebied functioneert, behalve in zijn bereikbaarheid van het groen.
Het is een mooie uitdaging voor de wegenbouwers van Rijkswaterstaat en de provincies om een inventieve oplossing te bedenken.
