Het besluit om een tunnel van zeven kilometer voor het hogesnelheidsspoor onder het Groene Hart door te leggen, was omstreden. Het was een compromis: de treinlobby wilde een zo kort mogelijke verbinding tussen Schiphol en Rotterdam, de Groene Hartlobby, onder leiding van VROM-minister Margreeth de Boer, wilde geen doorsnijding van het unieke laagveengebied, met de waarschijnlijkheid dat het deel tussen de spoorlijn en de snelweg daarna in korte tijd zou worden volgebouwd. De oplossing was de een tunnel onder een weiland.
Maar dit besluit was ook een doorbraak in het niet meer accepteren van aantasting van open ruimte door nieuwe infrastructuur. Sindsdien kan geen enkel project voor een rijksweg meer worden uitgevoerd zonder tunnel of zeer verdiepte ligging van een weg. De HSL-tunnel schiep – meer nog dan de Betuweroute voor het spoor – een precedent.
Het ondertunnelen van weggedeeltes is vrijwel standaard geworden. Maar in de stadsregio Rotterdam gaan ze nu een stap verder. Daar wordt een stuk nieuw stuk rijksweg ‘overtunneld’.
Het gaat om een nieuwe verbinding tussen de A16 bij het Terbregseplein en de autosnelweg A13 ter hoogte van Rotterdam The Hague Airport (voorheen Zestienhoven). Deze weg moet Rotterdam-Noord bevrijden van het doorgaande verkeer van de A20. De weg doorsnijdt het belangrijke stadspark het Lage Bergse Bos. Aanvankelijk wilde Rijkswaterstaat de schade beperken door de weg in een verdiepte bak te leggen. Het rijk zou daarmee voldoen aan de wettelijke eisen en wilde het daarbij laten. Maar dat kon geen genade vinden in de ogen van de omwonenden en de gemeenteraden van Rotterdam en Lansingerland.
De regio heeft nu de portemonnee getrokken en honderd miljoen euro vrijgemaakt voor een andere oplossing. De weg wordt gewoon op maaiveld aangelegd, maar het gedeelte door het park wordt helemaal ingekapseld: overtunneld, dus. De weg zal daardoor niet te zien, niet te horen en niet te ruiken zijn en daarmee tegemoet komen aan de eisen van de omwonenden.
Het Lage Bergse Bos zal ingrijpend moeten worden aangepast, maar dat wordt gecombineerd met groot onderhoud dat toch al in de planning zat. Door de bouw van de ‘tunnel op maaiveld’ ontstaat er in het Lage Bergse Bos een verhoging van ongeveer zeven meter. Het park loopt daarboven gewoon door. Dat kan worden ingericht met heel glooiende taluds van tientallen meters breed of met steilere delen. Je kunt op de hellingen en de tunnel fietsen en wandelen, maar er kunnen geen auto’s overheen. Er zijn veel mogelijkheden om het park in de omgeving van de tunnel in te richten. De gemeenten, het recreatieschap en bewonersorganisaties zullen samen daarvoor plannen maken.
Het nieuwe stuk rijksweg heeft de jongste bezuinigingsronde van het ministerie overleefd. Volgens de huidige planning zou de weg rond 2020 gereed kunnen zijn.
